ਅਸੀੰ ਸਾਰੇ ਬਚਪਨ ਤੋੰ ਹੀ ਐਸੀ ਕਈ ਕਥਾਵਾੰ ਸੁਣਦੇ ਪੜਦੇ ਆਏ ਹਾੰ ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੇਵਤਾਵਾੰ ਅਤੇ ਅਸੁਰਾੰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਯੁੰਧ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾੰ ਕਥਾਵਾੰ ਵਿਚ ਅਸੁਰਾੰ ਦੀ ਰਾਖ਼ਸ਼ਸੀ ਬਿਰਤੀ ਦਾ ਬਿ੍ਤਾੰਤ ਸੁਣ ਪੜ ਕੇ ਬੜਾ ਅਚਰਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਲਾ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਨੀਚ ਕੱਮ ਕਿਵੇੰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਕਥਾ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਜਦ ਇਹ ਵਰਣਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫ਼ਲਾਣੇ ਦੇਵਤਾ ਨੇ ਫ਼ਲਾਣੇ ਅਸੁਰ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਨੱਤਾ ਦਾ ਭਾਵ ਉਪਜਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀੰ ਕਦੇ ਇਹਨਾ ਕਥਾਵਾੰ ਦਾ ਗੰਭੀਰਤਾ ਵਲੌੰ ਚਿੰਤਨ- ਵਿਚਾਰਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਕਦੇ ਅਸੀੰ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰੀਏ ਤਾੰ ਪਾਵਾੰਗੇ ਕਿ ਇਹ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਅਸੁਰ ਹੋਰ ਕੌਈ ਨਹੀੰ ਬਲਕਿ ਮਨੁਖ ਦੇ ਮਨਾੰ ਵਿਚ ਉਠਣ ਵਾਲੀਆੰ ਦੈਵੀ ਤੇ ਆਸੁਰੀ ਵਰਿਤੀਆੰ ਹੀ ਹਨ।
ਗੀਤਾ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਨੇ ਦੈਵੀ ਅਤੇ ਅਸੁਰੀ ਸੰਪਦਾ ਦਾ ਜਿ਼ਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ | ਵਸਤੁਤ: ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਰਾਕਸ਼ਸ ਦੋਨਾਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਫਲ , ਹਰ ਪਲ ਉਨ੍ਹਾੰ ਵਿਚ ਲੜਾਈ ਚੱਲਦੀ ਹੈ | ਦੇਵਤਾ ਵਲੋਂ ਮਤਲੱਬ ਹੈ –ਸਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਸਾਤਵਿਕ ਬਿਰਤੀ , ਸਦਗੁਣ , ਉੱਤਮ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸੁਕਰਮ ਦੀ ਭਾਵਨਾ – ਨਾਪਾਕੀ , ਕਰਮਠਤਾ , ਉਤਸ਼ਾਹ , ਸਕਰਾਤਮਕਤਾ , ਪਰਉਪਕਾਰ , ਪ੍ਰੇਮ , ਸਾਧਨਾ , ਭਗਤੀ , ਤਿਆਗ , ਸ਼ਾਲੀਨਤਾ , ਸ਼ਾਂਤੀ — ਇਹ ਸਾਡੀ ਦੈਵੀ ਸੰਪਦਾ ਹੈ , ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਦੈਵੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ | ਇਸਦੇ ਵਿਪਰੀਤ ਅਸੁਰ ਵਲੋਂ ਮੰਤਵ ਹੈ – ਸਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਤਾਮਸਿਕ ਬਿਰਤੀ , ਐਬ , ਕੁਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਕੁਕਰਮ ਦੀ ਭਾਵਨਾ – ਆਲਸ , ਪ੍ਰਮਾਦ , ਹਿੰਸਾ , ਈਰਖਾ - ਦਵੇਸ਼ , ਕ੍ਰੋਧ , ਸਵਾਰਥ , ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ , ਨਫ਼ਰਤ , ਛਲ - ਬੇਈਮਾਨੀ – ਇਹ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਸੰਪਦਾ ਹੈ , ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਬਿਰਤੀ ਹੈ |
ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਮੋੜ ਉੱਤੇ , ਹਰ ਪੜਾਵ ਉੱਤੇ , ਹਰ ਪਲ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਜਦੋਂ ਦੈਵੀ ਬਿਰਤੀ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਬਿਰਤੀ ਨੂੰ ਪਰਾਸਤ ਕਰ ਉਸ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀ ਸਦਗੁਰੁ ਦੇ , ਰੱਬ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾੰ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾਵਾੰ ਦੇ ਪਾਤਰ ਬੰਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾੰ | ਪਰ ਜਦੋਂ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਬਿਰਤੀ ਦੈਵੀ ਬਿਰਤੀ ਨੂੰ ਪਰਾਸਤ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀ ਸਦਗੁਰੁ ਵਲੋਂ , ਰੱਬ ਵਲੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾੰ |
ਇਸਨੂੰ ਉਦਾਹਰਣ ਵਲੋਂ ਸਮਝਿਏ – ਉਸ਼ਾਕਾਲ ਦੀ ਪਵਿਤਰ ਬੇਲਾ , ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਸਿਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਾਮਰਾਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਭੁਵਨਭਾਸਕਰ ਦਾ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿਆਪਤ ਹੋਣ ਨੂੰ ਤਤਪਰ ਹੈ , ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜਾਂ ਕੰਨਾੱ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਲੱਗੀਆੰ ਹਨ| ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਨੀੰਦਰ ਵਿੱਚ ਅਲਸਾਈ ਅੱਖ ਖੁਲਦੀ ਹੈ। ਅੰਦਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਭਾਤ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਝੱਟ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਅਸੁਰਾੰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਪ੍ਰਭਾਤ ੁੁਦੇ ਸੌਂਦਰਯ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖਿੱਚ ਹੈ , ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਸਾਤਵਿਕਤਾ ਹੈ , ਧਿਆਨ , ਜਪ , ਭਗਤੀ ਦੀ ਮਧੁਰ ਬੇਲਾ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨੀੰਦਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖਿੱਚ ਹੈ | ਅਲਸਾਈ ਅੱਖਾਂ ਪਲ ਭਰ ਨੂੰ ਖੁਲਦੀਆੰ ਹਨ , ਫਿਰ ਬੰਦ ਹੋਣ ਲਗ ਪੈੰਦੀਆੰ ਹਨ | ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਵੰਦ ਦਾ ਜਨਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਮਨ ਦੀ ਦੈਵੀ ਬਿਰਤੀ ਜਾਗਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ , ਬਿਸਤਰ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ , ਇਸਨਾਨ - ਧਿਆਨ - ਪੂਜਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਬਿਰਤੀ ਨੀੰਦਰ ਦੇ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ , ਨੀੰਦ ਦੇ ਖਿੱਚ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ | ਕੁੱਝ ਪਲ ਤੱਕ ਇਹ ਯੁੱਧ ਚੱਲਦਾ ਹੈ | ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਦੈਵੀ ਬਿਰਤੀ ਜੇਤੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਮੰਜੇ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ ਉਠ ਖਡ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਇਸਦੇ ਵਿਪਰੀਤ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਬਿਰਤੀ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲਕੇ ਵੀ , ਅੰਦਰ ਦੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ - ਅਣਸੁਣਿਆ ਕਰ ਮੁੜ ਨਿੰਦਰਾਇਆ ਹੋਣ ਲਗ ਪੈੰਦਾ ਹੈ | ਪ੍ਰਭਾਤ ਦਾ ਸਮਾਂ ਗਵਾਂ ਕੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਮਾਰਥ ਦੋਨਾਂ ਵਲੋਂ ਹੀ ਹੱਥ ਧੋ ਬੈਠਦਾ ਹੈ |
ਧੰਨ ਹਨ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਦੈਵੀ ਬਿਰਤੀ ਦੀ ਫਤਹਿ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਉਹ ਉਤਰੋਤਰ ਈਸਵਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ|
ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਬਿਰਤੀ ਦੀ ਫਤਹਿ ਹੁੰਦੀ ਹੈ – ਉਹ ਵੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ– ਇੱਕ ਉਹ ਜੋ ਇਸ ਫਤਹਿ ਦੇ ਬਾਦ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਕਰਦੇ ਨੇ, ਸਵੈ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਇਸਨੂੰ ਅਨੁਚਿਤ ਮੰਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਦੈਵੀ ਬਿਰਤੀ ਦੀ ਫਤਹਿ ਲਈ ਸੰਕਲਪਬੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ– ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉੱਨਤੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਬਣੀਆੰ ਰਹਿੰਦਿਆੰ ਹਨ | ਪਰ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ | ਉਹ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਬਿਰਤੀ ਦੀ ਫਤਹਿ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਤੁੰਸ਼ਟ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੜਾਈ ਦਾ ਜਨਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ | ਉਹ ਰਾਖ਼ਸ਼ੀ ਜੀਵਨ ਵਲੋਂ ਹੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਨ| ਅਵਿਧਾ , ਅਗਿਆਨ , ਆਲਸ , ਅਸ਼ਾਂਤਿ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਨ| ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉੱਨਤੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆੰ ਹਨ।
ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਨੰੂ ਜੀਵਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ - ਦੇਵਤਾ ਬਨਣ ਲਈ , ਅਸੁਰ ਬਨਣ ਲਈ ਨਹੀ। ਅਤ: ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਦੇਵਤਵ ਨੂੰ ਜਾਗ੍ਰਤ ਕਰੋ।
ਧਿਆਨ ਗੁਰੂ ਅਰਚਨਾ ਦੀਦੀ
No comments:
Post a Comment